عوارض دستگاه تصفیه هوا: بررسی انواع عوارض و خطرات هر مدل دستگاه

وقتی صحبت از پاک‌سازی هوای خانه می‌شود، همه به یاد نفس‌های عمیق و حس طراوت می‌افتیم. دستگاه‌های تصفیه هوا دقیقاً با همین وعده وارد زندگی ما شده‌اند؛ ولی آیا واقعاً همیشه بی‌خطرند؟ این دستگاه‌ها در کنار تمام مزایای خود، نیمه تاریکی هم دارند که کمتر کسی درباره آن حرف می‌زند. در این مقاله می‌خواهیم به همین نیمه تاریک و عوارض دستگاه تصفیه هوا بپردازیم.

معایب و «مضرات» احتمالی دستگاه تصفیه هوا

اجازه دهید بی‌مقدمه برویم سر اصل مطلب و با مهم‌ترین مضرات دستگاه تصفیه هوا آشنایتان کنیم:

معایب دستگاه با فیلتر HEPA

فیلترهای HEPA سال‌ها نماد تصفیه هوای استاندارد بوده‌اند، اما این تصور که همیشه بهترین گزینه هستند، کمی خوش‌بینانه است. این فیلترها ذرات معلق ریز مثل گرده گیاهان، گرد و غبار و آلرژن‌ها را به‌خوبی جذب می‌کنند، ولی این فرایند بدون هزینه نیست!

ازآنجاکه HEPA ساختار فیزیکی بسیار متراکمی دارد، گردش هوا در آن به‌مرور سخت‌تر می‌شود و دستگاه مجبور است با قدرت بیشتری کار کند. این وضعیت نه‌تنها مصرف انرژی را افزایش می‌دهد، بلکه باعث افت تدریجی کارایی دستگاه هم می‌شود.

معایب دستگاه با فیلتر کربن فعال

فیلترهای کربن فعال معمولاً زمانی وارد میدان می‌شوند که هدف حذف بو، گازهای شیمیایی و ترکیبات آلی فرار است. توانایی بالای کربن در جذب این آلاینده‌ها باعث شده محبوبیت زیادی پیدا کند، ولی این فیلترها نیز نقص‌های خود را دارند.

مهم‌ترین مشکل این است که ظرفیت جذب کربن فعال محدود است و پس از اشباع شدن، نه‌تنها کارایی خود را از دست می‌دهد، بلکه ممکن است آلاینده‌های ذخیره‌شده را دوباره به هوا پس بدهد. پس اگر تعویض یا احیای فیلتر به‌موقع انجام نشود، دستگاه عملاً به یک منبع آلودگی ثانویه تبدیل خواهد شد.

در ضمن کربن فعال توانایی حذف ذرات معلق را ندارد و برای پاک‌سازی کامل هوا باید در کنار فیلترهای دیگری مثل HEPA استفاده شود.

معایب دستگاه یونیزه‌کننده / ازن‌ساز

دستگاه‌های یونیزه‌کننده و ازن‌ساز معمولاً با این وعده تبلیغ می‌شوند که با تولید یون‌های منفی یا ازن، ذرات آلاینده را خنثی می‌کنند. این موضوع در ظاهر جذاب است، اما مسئله از جایی شروع می‌شود که بدانیم ازن یک اکسیدکننده قدرتمند است و استنشاق آن حتی در غلظت‌های پایین می‌تواند به سیستم تنفسی آسیب بزند.

این گاز بافت ریه را تحریک می‌کند و برای افراد دارای آسم، کودکان و سالمندان خطرناک‌تر است. به‌علاوه یونیزه‌کننده‌ها معمولاً ذرات را تنها باردار می‌کنند تا روی سطوح ته‌نشین شوند، نه اینکه کاملاً از محیط حذف شوند. این موضوع باعث می‌شود گردوغبار در خانه بیشتر جمع شود و تماس غیرمستقیم با آلاینده‌ها ادامه پیدا کند.

بنابراین اگرچه این دستگاه‌ها در نگاه اول پیشرفته به نظر می‌رسند، اما مضرات بالقوه آن‌ها به‌قدری جدی است که بسیاری از سازمان‌های سلامت جهانی استفاده بی‌رویه از آن‌ها را توصیه نمی‌کنند.

برای خرید Xiaomi Smart Air Purifier4 Lite می‌توانید از فروشگاه اینترنتی آوانید اقدام کنید.
مشاهده و خرید

معایب دستگاه‌ تصفیه هوا UV

دستگاه‌های تصفیه هوا مبتنی بر نور فرابنفش (UV) با وعده نابودی باکتری‌ها، ویروس‌ها و میکروارگانیسم‌ها عرضه می‌شوند. البته درست است که فرابنفش توانایی تخریب DNA موجودات زنده را دارد، اما این روش معمولاً آنطور که می‌گویند موثر نیست.

نور UV فقط زمانی مؤثر است که ذرات آلاینده مدت کافی در معرض تابش قرار گیرند؛ در دستگاه‌های خانگی، جریان سریع هوا معمولاً این زمان را فراهم نمی‌کند و عملاً دستگاه آن‌طور که باید و شاید نمی‌تواند آلاینده‌های زنده را حذف کند.

معایب دستگاه تصفیه هوا ترکیبی (HEPA + کربن + UV)

دستگاه‌های تصفیه هوا ترکیبی معمولاً با هدف رفع ضعف‌های روش‌های تک‌فیلتر طراحی می‌شوند. این دستگاه‌ها اغلب ترکیبی از HEPA برای ذرات معلق، کربن فعال برای بو بهترین بک لینک و گازها و UV برای نابودی عوامل بیولوژیک هستند.

ایده چنین دستگاه‌هایی روی کاغذ بی‌نقص به نظر می‌رسد، ولی در عمل اینطور نیست!

نخستین چالش پیچیدگی ساختار و هزینه نگهداری بالاست. هر فیلتر یا ماژول نیاز به سرویس دوره‌ای دارد و هماهنگ نگه‌داشتن آن‌ها معمولاً هزینه‌بر و زمان‌گیر است. همچنین ازآنجایی‌که چند فناوری به‌صورت هم‌زمان کار می‌کنند، احتمال ایجاد واکنش‌های جانبی میان آن‌ها وجود دارد.

چگونه «خطر» دستگاه تصفیه هوا را به حداقل برسانیم؟

حال‌که با عوارض دستگاه تصفیه هوا آشنا شدید، احتمالاً می‌پرسید که باید چکار کرد؟ آیا بهتر است برای همیشه این دستگاه‌ها را کنار بگذاریم؟

پاسخ منفی است. معایب دستگاه تصفیه هوا خانگی اگرچه به سلامت آسیب می‌زند، ولی هر چه باشد از تنفس آلاینده‌های موجود در هوای شهرها – مخصوصاً کلان‌شهرهایی مثل تهران – بهتر است. در ضمن اگر به نکات زیر توجه داشته باشید، عوارضی که گفتیم بسیار کمتر می‌شوند یا حتی به صفر می‌رسند.

تعویض فیلتر به موقع و تمیز نگه داشتن دستگاه

یکی از ساده‌ترین اما مهم‌ترین اقداماتی که می‌تواند عوارض دستگاه تصفیه هوا را کاهش دهد، تعویض منظم فیلترهاست. هر فیلتر ظرفیتی مشخص برای جذب ذرات و آلاینده‌ها دارد. زمانی که این ظرفیت پر شود، عملکرد دستگاه کاهش می‌یابد و حتی ممکن است بخشی از آلودگی‌های ذخیره‌شده را دوباره به محیط بازگرداند.

بنابراین بهتر است بسته به نوع دستگاه و میزان آلودگی محیط، زمان‌بندی مشخصی برای تعویض فیلترها داشته باشید. علاوه‌براین، تمیز نگه داشتن بدنه و سنسورها باعث می‌شود جریان هوا بدون مانع حرکت کند و دستگاه با راندمان بهتری کار کند.

انتخاب دستگاه بدون تولید ازن یا با فیلتر HEPA + کربن فعال

انتخاب دستگاه مناسب یکی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که می‌تواند میزان خطرات احتمالی تصفیه هوا را به حداقل برساند. خیلی از مردم بدون توجه به نوع فناوری، فقط به ظاهر دستگاه یا تبلیغات بسنده می‌کنند، درحالی‌که برخی مدل‌ها – به‌خصوص دستگاه‌های ازن‌ساز – می‌توانند خود منبع آلودگی باشند.

ازن در غلظت‌های پایین هم برای ریه مضر است و می‌تواند مشکلات تنفسی ایجاد کند. بهترین گزینه برای استفاده خانگی، دستگاه‌هایی هستند که از فیلتر HEPA به همراه کربن فعال بهره می‌برند.

استفاده هدفمند

خیلی از کاربران دستگاه تصفیه هوا را مثل یک وسیله دائمی روشن نگه می‌دارند، درحالی‌که استفاده بی‌هدف و مداوم از آن نه‌تنها ضروری نیست، بلکه هزینه‌های نگهداری و مصرف انرژی را هم افزایش می‌دهد. تصفیه هوا زمانی معنا دارد که کیفیت هوای محیط واقعاً نامناسب باشد؛ مثلاً در خانه‌هایی نزدیک به بزرگراه‌ها، مناطق صنعتی یا فصولی که آلودگی شهری افزایش می‌یابد. شما هم بهتر است زمانی را برای استفاده از دستگاه انتخاب کنید که واقعاً از نامناسب بودن کیفیت هوا مطمئن باشید.

برای مشاهده و خرید دستگاه تصفیه هوا سایا blue sky می‌توانید از فروشگاه اینترنتی آوانید اقدام کنید.
مشاهده و خرید

تهویه طبیعی و حفظ رطوبت متعادل

هیچ دستگاهی نمی‌تواند جایگزین کامل جریان طبیعی هوا شود. اگر محیط خانه کاملاً بسته باشد، حتی هوای تصفیه‌شده هم پس از مدتی بی‌کیفیت می‌شود. باز کردن پنجره‌ها در ساعات مناسب، به‌ویژه زمانی که آلودگی بیرون کمتر است، راهی ساده و کم‌هزینه برای بهبود کیفیت هواست.

از سوی دیگر، رطوبت نامتعادل هم می‌تواند کارایی دستگاه تصفیه هوا را کاهش دهد. رطوبت بسیار کم باعث خشکی مجاری تنفسی می‌شود و رطوبت بیش‌ازحد، زمینه رشد قارچ‌ها و کپک‌ها را فراهم می‌کند. پس همیشه سعی کنید دستگاه در رطوبت مناسبی قرار داشته باشد.

جمع‌بندی

توجه داشته باشید که باید مزایا و معایب دستگاه تصفیه هوا را در کنار هم بررسی کنید. اگرچه ما در این مقاله نیمه خالی لیوان را دیدیم و فقط به عوارض دستگاه تصفیه هوا پرداختیم، نباید فراموش کنید که این وسیله مزایای زیادی هم دارد و برای بعضی از محیط‌های خانگی ضروری است.

بنابراین اگر شما هم فکر می‌کنید به این دستگاه نیاز دارید، حتماً با رعایت نکاتی که گفتیم برای خرید آن اقدام کنید. اگر هم به دنبال فروشگاه اینترنتی معتبری هستید، ما در آوانید ، همراه نسل هوشمند، آماده‌ایم تا بهترین دستگاه‌های تصفیه هوا را در اختیارتان قرار دهیم.

سوالات متداول

آیا تولید ازن در دستگاه تصفیه هوا خطرناک است؟

بله، ازن یک اکسیدکننده قوی است و استنشاق آن می‌تواند به ریه آسیب بزند، سرفه، تنگی نفس و التهاب مجاری تنفسی ایجاد کند و برای کودکان و بیماران ریوی بسیار خطرناک‌تر است.

چطور دستگاه تصفیه هوا می‌تواند باعث تشدید آسم شود؟

برخی دستگاه‌ها گاز یا ذراتی تولید می‌کنند که مجاری تنفسی را تحریک می‌کند و همین عامل باعث حمله‌های آسم یا تشدید علائم تنفسی در افراد حساس می‌شود.

چه دستگاه تصفیه هوایی برای آلرژی مناسب‌تر است؟

برای افراد مبتلا به آلرژی، بهترین انتخاب دستگاهی با فیلتر HEPA استاندارد و کربن فعال است؛ چون HEPA آلرژن‌های ریز مانند گرده و شوره حیوانات را جذب می‌کند و کربن فعال بو و ترکیبات تحریک‌کننده را خنثی می‌سازد.

چطور دستگاه تصفیه هوا می‌تواند باعث تشدید آسم شود؟

وقتی دستگاه به‌جای حذف آلاینده‌ها، ذرات باردار یا ازن تولید کند، این ترکیبات وارد ریه می‌شوند و مخاط تنفسی را تحریک می‌کنند؛ این فرایند در بیماران آسمی به‌سرعت باعث تنگی نفس و تشدید علائم می‌شود.
{
“@context”: “https://schema.org”,
“@type”: “FAQPage”,
“mainEntity”: [{
“@type”: “Question”,
“name”: “آیا تولید ازن در دستگاه تصفیه هوا خطرناک است؟”,
“acceptedAnswer”: {
“@type”: “Answer”,
“text”: “بله، ازن یک اکسیدکننده قوی است و استنشاق آن می‌تواند به ریه آسیب بزند، سرفه، تنگی نفس و التهاب مجاری تنفسی ایجاد کند و برای کودکان و بیماران ریوی بسیار خطرناک‌تر است.”
}
},{
“@type”: “Question”,
“name”: “چطور دستگاه تصفیه هوا می‌تواند باعث تشدید آسم شود؟”,
“acceptedAnswer”: {
“@type”: “Answer”,
“text”: “برخی دستگاه‌ها گاز یا ذراتی تولید می‌کنند که مجاری تنفسی را تحریک می‌کند و همین عامل باعث حمله‌های آسم یا تشدید علائم تنفسی در افراد حساس می‌شود.”
}
},{
“@type”: “Question”,
“name”: “چه دستگاه تصفیه هوایی برای آلرژی مناسب‌تر است؟”,
“acceptedAnswer”: {
“@type”: “Answer”,
“text”: “برای افراد مبتلا به آلرژی، بهترین انتخاب دستگاهی با فیلتر HEPA استاندارد و کربن فعال است؛ چون HEPA آلرژن‌های ریز مانند گرده و شوره حیوانات را جذب می‌کند و کربن فعال بو و ترکیبات تحریک‌کننده را خنثی می‌سازد.”
}
},{
“@type”: “Question”,
“name”: “چطور دستگاه تصفیه هوا می‌تواند باعث تشدید آسم شود؟”,
“acceptedAnswer”: {
“@type”: “Answer”,
“text”: “وقتی دستگاه به‌جای حذف آلاینده‌ها، ذرات باردار یا ازن تولید کند، این ترکیبات وارد ریه می‌شوند و مخاط تنفسی را تحریک می‌کنند؛ این فرایند در بیماران آسمی به‌سرعت باعث تنگی نفس و تشدید علائم می‌شود.”
}
}]
}